Nowoczesna  uprawa truskawek, produkcja owoców dla przemysłu

Uprawa truskawek  – Opracowana przez mgr Zuzannę Laskowską – gospodarstwo ogrodniczo-szkółkarskie specjalizujące się w produkcji wysokiej jakości – kwalifikowane sadzonki truskawek

Wymagania zakładów przetwórczych oraz importerów stwarzają konieczność nie tylko zwiększania ilości lecz i poprawy walorów jakościowych owoców. Producenci stoją przed zadaniem osiągnięcia nie tylko wysokich plonów owoców ale także uzyskania ich najwyższej jakości. Instrukcja ta wskazuje sposoby uzyskania wysokich plonów oraz elementy technologii produkcji decydujące o osiągnięciu dużego procentu dobrej jakości owoców.

ZAKŁADANIE PLANTACJI TRUSKAWEK

  1. Stanowisko pod truskawki

Najlepszy wzrost i owocowanie truskawki uzyskuje się na glebach żyznych, zasobnych w próchnicę, dostatecznie przewiewnych. Truskawki powinny być uprawiane na glebach lekko kwaśnych o optymalnym ph 5,0-6,0. Gleby o pH poniżej 5.0 wymagają wapnowania. Wapnowanie gleby należy przeprowadzić co najmniej rok przed założeniem plantacji ponieważ truskawki źle rosną na glebach świeżo zwapnowanych. W zależności od kwasowości gleby stosuje się różne dawki nawozów wapniowych. Najlepsze jest wapno węglanowo – magnezowe. Wysiewa się je po głębokiej orce pod kultywator.

  1. Przygotowanie gleby pod truskawki

Plantacje truskawek prowadzi się przez okres 4 lat, dlatego jednym z podstawowych warunków uzyskania  wysokiego plonowania roślin jest dobre przygotowanie stanowiska. Osiąga się to przez:

całkowite zniszczenie chwastów trwałych ( perz, ostrożeń, powój, mniszek),

wzbogacenie gleby w próchnicę i składniki pokarmowe oraz

zniszczenie szkodników glebowych.

  1. Odchwaszczanie pola pod truskawki

Chwasty można częściowo niszczyć przez stosowanie odpowiednio dobranych przedplonów. Dobrym przedplonem są rośliny zbożowe, korzeniowe i kapustne. Najskuteczniejszą jednak metodą niszczenia chwastów trwałych jest niszczenie ich za pomocą herbicydów: Raundup i Chwastox.

Raundup zaleca się w dawce 5-10l/ha w zależności od rodzaju zachwaszczenia. Stosuje się go przed założeniem plantacji na wyrośnięte chwasty /15-20cm/.Wysoka skuteczność tego preparatu uwarunkowana jest m.in tym aby po jego zastosowaniu nie padał deszcz przez 6 godzin. Po oprysku nie można wykonywać żadnych uprawek przez ok. 3 tygodnie w celu wniknięcia preparatu do chwastów.

  1. Nawożenie truskawek

Ważną czynnością w dobrym przygotowaniu gleby przed założeniem plantacji jest nawożenie. Szczególne znaczenie odgrywa nawożenie organiczne. Wpływa ono korzystnie na strukturę gleby i zwiększa jej zasobność w próchnicę. Polecany jest obornik w dawce 40-60t/ha. Przy braku obornika należy zastosować nawozy zielone. Są to rośliny uprawne szybko rosnące, mocno zagęszczające się i wytwarzające w krótkim czasie /2-3 miesiące /dużą ilość masy zielonej (łubin, gorczyca, rzepak ozimy i jary, mieszanki roślin motylkowych z nie motylkowymi). Nawozy zielone stanowią tanie źródło próchnicy i składników pokarmowych.

Uzupełnieniem nawożenia organicznego jest nawożenie mineralne, które najlepiej stosować w oparciu o analizę gleby. W trakcie analizy określa się ph gleby oraz jej zasobność w fosfor, potas i magnez. Najczęściej zalecanym nawożeniem uzupełniającym są następujące dawki na 1 ha; 200 kg superfosfatu potrójnego   i 250 kg siarczanu potasu. Nawożenie takie pokrywa zapotrzebowanie truskawek  na cały okres prowadzenia plantacji

  1. Niszczenie szkodników glebowych w truskawce

Najgroźniejsze szkodniki glebowe: pędraki (larwy chrabąszcza majowego), drutowce(larwy sprężykowatych) i larwy opuchlaków, uszkadzają one system korzeniowy truskawki. W przypadku  dużej ich liczebności powodują bardzo duże straty na plantacji.

Przed założeniem plantacji sprawdzić obecność i liczebność pędraków. Jeśli są obecne lepiej wybrać inne stanowisko na założenie plantacji , gdyż ich obecność powoduje duże straty na plantacji a obecnie brak jest środków zarejestrowanych do chemicznego zwalczania  szkodników żerujących w glebie w uprawach truskawek.

  1. Materiał  szkółkarski – kwalifikowane sadzonki truskawek

Sadzonki truskawek z plantacji owocujących mogą być porażone przez szkodniki i choroby trudne do zniszczenia w trakcie prowadzenia plantacji. Założone z nich plantacje dają niskie plony.

Sadząc zdrowe rośliny można ograniczyć stosowanie niektórych pestycydów co znacznie zmniejsza koszty produkcji. Zdrowy materiał daje także możliwości uzyskania wysokiego plonu. Oprócz zdrowotności materiału szkółkarskiego i dobrego przygotowania gleby najważniejszym czynnikiem decydującym o wysokości plonu jest odmiana. Zalecana jest odmiana Senga  Sengana, bardzo plenna, cenna dla przetwórstwa i zamrażalnictwa ze względu na ciemnoczerwony i aromatyczny owoc a także łatwość szypułkowania (oddzielania kielicha od owocu).

Plantacje truskawek powinno się zakładać z kwalifikowanych sadzonek truskawek. Gwarantują one najwyższą zdrowotność roślin i duży plon!

  1. Termin zakładania plantacji truskawek

Plantacje truskawek można zakładać od wczesnej wiosny do późnej jesieni.

W praktyce jednak truskawki sadzimy we wrześniu, październiku oraz wczesną wiosną. Można wtedy łatwo kupić sadzonki truskawki i odpowiednio przygotować pole. Istotne jest, żeby w czasie sadzenia plantacji gleba, była dostatecznie wilgotna. W przypadku niedostatecznej wilgotności gleby i wysokiej temperatury wiele roślin może uschnąć, a pozostałe będą rosły słabo. Należy wówczas rośliny po posadzeniu podlać w celu uniknięcia strat. W związku z tym korzystniej jest założyć plantację jesienią lub wiosną gdy gleba jest wilgotna niż w miesiącach letnich kiedy  to często występuje niedostatek wilgoci.

  1. Sadzenie roślin truskawek – (sadzonki truskawek jak sadzić)

Rzędy truskawek zaleca się sadzić w odstępach 90 cm jeden od drugiego, natomiast rośliny w rzędach 30-40 cm. Sadzonki truskawek należy sadzić tak głęboko, by stożek wzrostu znajdował się tuż nad powierzchnią gleby. Jeśli plantację zakładamy  na świeżo zaoranym polu to rośliny powinno się sadzić 1-2 cm głębiej. Płytkie sadzenie przyczynia się do przesychania korzeni i słabego wzrostu roślin, natomiast rośliny za głęboko posadzone giną z powodu gnicia pąka wierzchołkowego. Truskawki można sadzić ręcznie i mechanicznie (sadzarką ciągnikową).Przy sadzeniu ręcznym dołki pod rośliny należy robić tak głębokie, by można było umieścić w nich korzenie. Nie mogą one być podwinięte, ale muszą być dobrze przysypane ziemią i silnie w niej umocowane. O dobrym umocowaniu roślin można przekonać się próbując wyciągnąć je z ziemi. Łatwo dadzą się wyciągnąć jedynie rośliny słabo dociśnięte. W przypadku małej wilgotności gleby oraz słonecznej i upalnej pogody rośliny po posadzeniu powinny być podlane.

PIELĘGNACJA PLANTACJI TRUSKAWEK

  1. Zwalczanie chwastów w truskawkach

Na plantacji truskawek zasadniczym czynnikiem decydującym o wysokim plonie jest utrzymanie jej w czystości. Na zachwaszczonej plantacji osłabiony jest wzrost truskawek, rośliny słabo owocują, owoce są niskiej jakości i narażone są na porażenie szarą pleśnią w związku ze zwiększoną wilgotnością liści i owoców. Chwasty na plantacji można niszczyć stosując zabiegi mechaniczne. Zabiegi takie muszą być powtarzane kilkakrotnie w ciągu wegetacji wobec czego jest to metoda bardzo pracochłonna.

Inną metodą walki z chwastami jest metoda chemiczna. Jest ona skuteczna na plantacjach , na których nie występują chwasty trwałe(zostały zniszczone przed założeniem plantacji).

1.1. Zaleca się następujące herbicydy:

  1. Saherb 180 EC – wnika do roślin zarówno przez liście jak i przez korzenie. Stosuje  się go metodą dawek dzielonych najczęściej 3-krotnie po 1,5l/ha każdorazowo. Pierwszy zabieg wykonuje się po pojawieniu się chwastów gdy są w stadium od liścieni do fazy dwóch liści właściwych. Następne zabiegi wykonuje się w miarę pojawia się nowych siewek chwastów z reguły co 7-14 dni. Saherb 180 EC zwalcza wiele gatunków chwastów jednorocznych jedno i dwuliściennych. Nie niszczy chwastów wieloletnich.
  2.   Lenazar 80 WP (substancja czynna lenacyl) –  preparat doglebowy, wnika do rośliny przez korzenie. Niszczy chwasty w fazie kiełkowania . Zalega w glebie w dawce ok. 3 miesięcy. Stosuje się go na glebę wilgotną, wolną od chwastów. Na plantacjach nowo założonych  10-20 dni po posadzeniu w dawce 0,5-1kg/ha, na plantacjach owocujących w dawce 1,5-2kg/ha.
  3. Goltix Compact 90 WG – preparat wnika do roślin przez korzenie i liście, dlatego może być stosowany przed lub zaraz po wschodach chwastów. Najskuteczniej niszczy chwasty od kiełkowania  do fazy liścieni. Zalega w glebie ok. 4 miesięcy. Zaleca  się dawkę 3kg/ha.
  4. Targa 10 EC – preparat dolistny o działaniu układowym, niszczy chwasty jednoliścienne, w tym perz. Chwasty jednoroczne są najbardziej wrażliwe na działanie preparatu od fazy 2 liści do krzewienia, a perz właściwy w fazie 4-6 liści. Zaleca się dawkę 0,35 – 1,5 l/ha. Działanie jego jest widoczne po upływie 2-3 tygodni. Można go zastosować przed kwitnieniem truskawki i po zbiorach owoców.

     2. Usuwanie rozłogów truskawki

Na plantacjach owocujących bardzo niepożądane są rozłogi. Stanowią one podobnie jak chwasty konkurencję o wodę, światło i składniki pokarmowe. Należy je niszczyć przynajmniej dwukrotnie w czasie wegetacji; pierwszy raz po zakończeniu zbiorów a drugi na początku września.

  1. Nawożenie plantacji w truskawce owocującej

W nowoczesnej technologii uprawy truskawek składniki pokarmowe  należy stosować w odpowiedniej fazie wzrostu roślin  właściwymi nawozami w dawkach uwzględniających potrzeby roślin w tej fazie rozwoju.

Wiosną najważniejsze jest zaopatrzenie roślin w azot.

W pierwszym roku prowadzenia plantacji zaleca się azot w dawce 40-80kg/ha, natomiast na plantacji w pełni owocowania azot można zmniejszyć do 30-50kg/ha. Takie dawki azotu należy rozłożyć w sezonie. 20 % azotu należy wysiać wczesną wiosną najlepiej saletrą amonową. Drugą dawkę ok. 30% dobrze jest wysiać na początku kwitnienia ( nawozem zawierającym azot w formie azotanowej .Pozostałe 50% nawozów  należy zastosować po zbiorze owoców. Dostarczony w tym czasie azot wpływa korzystnie na dobre zawiązanie pąków kwiatowych na następny rok. W tej fazie wzrostu lepiej znów zastosować nawóz azotowy z azotem w postaci amonowej.

Należy pamiętać, że zbyt duże dawki azotu nie sprzyjają owocowaniu, lecz pobudzają wzrost roślin i przyczyniają się do silniejszego gnicia owoców.

3.1.Nawożenie fosforowe w uprawie truskawek

Nawożenie fosforowe  zastosowane przed założeniem plantacji truskawek pokrywa zapotrzebowanie truskawek  na cały okres prowadzenia plantacji.

Jeżeli jednak zauważymy na plantacji rośliny z objawami niedoboru fosforu (charakterystyczne  fioletowo – purpurowo przebarwienia ogonków lub blaszek liściowych )

należy zastosować dokarmianie pozakorzeniowe .

Potas odpowiada za gospodarkę wodną roślin jędrność i walory smakowe owoców.

Warto więc uzupełniać ten pierwiastek w trakcie prowadzenia plantacji. Orientacyjnie zaleca się 80 -120 kg kg/ha. Ilość tę należy zastosować w dwóch dawkach, połowę przed kwitnieniem a drugą połowę po zbiorach owoców. Najlepiej stosować siarczan potasu ( lub inny nawóz bezchlorkowy).

Wapń reguluje w roślinie pobieranie składników pokarmowych oraz wpływa na budowę ścian komórkowych, poprawia odporność mechaniczną owoców . Objawem niedoboru wapnia jest mięknięcie owoców. Wapń najlepiej podać na początku kwitnienia wraz z azotem w postaci saletry wapniowej

  1. Nawadnianie a uprawa truskawek

Truskawka należy do roślin płytko korzeniących się. Woda jest więc jednym  z najważniejszych czynników plonotwórczych, decydujących o jakości i wielkości. Truskawka wymaga dostatku wilgoci w glebie w czasie całego okresu wegetacji, ale najwięcej w czasie wzrostu zawiązków, dojrzewania owoców i zawiązywania pąków kwiatowych. Często w tym okresie występuje brak wody ze względu na małe ilości opadów atmosferycznych. Wówczas wskazane jest nawadnianie plantacji.

  1. Zwalczanie chorób w truskawce

Truskawka porażana jest przez wiele chorób wpływających negatywnie na wzrost i owocowanie. Walka z nimi jest więc konieczna ze względów ekonomicznych. Choroby ogranicza się już w istotny sposób poprzez przestrzeganie zaleceń przy zakładaniu plantacji    ( właściwe stanowisko, zagęszczenie roślin, nawożenie i zdrowy materiał szkółkarski).W celu uzyskania dużej skuteczności walki z chorobami konieczne jest opryskiwanie roślin środkami chemicznymi.

Najgroźniejszą z chorób grzybowych na truskawkach jest szara pleśń, objawiająca się zamieraniem zawiązków i gniciem owoców. Porażeniu plantacji sprzyja wilgotna pogoda, duże zagęszczenie roślin, przenawożenie ich azotem oraz zachwaszczenie. Choroba ta może występować także w formie utajonej, bezobjawowej. Ta forma zakażenia jest groźna zarówno dla producenta jak i odbiorcy owoców. Pozornie zdrowe truskawki nawet w trakcie krótkiego przechowywania lub w transporcie szybko gniją.

Fungicydami polecanymi do zwalczania szarej pleśni są:

-Mythos 300 SC w dawce 2,5l/ha

-Signum 33 WG w dawce 1,8kg/ha

-Switch 62,5 WG w dawce 0,8kg/ha

Zabiegi należy wykonywać począwszy od początku kwitnienia (10% kwiatów znajduje się w fazie białego pąka) i kontynuować je co 5-7 dni aż do momentu , gdy z 10% kwiatów opadną płatki korony. Skuteczność zabiegów zależy w dużej mierze od dokładności ich wykonania. Szczególnie ważne jest, aby ciecz dotarła do wnętrza krzaka i pokryła rozwijające się kwiaty. Efekt taki uzyskuje się stosując do opryskiwania specjalistyczną belkę „Fragaria”. Zwalczanie innych chorób (biała i czerwona plamistość i mączniak prawdziwy) należy uzależnić od ich występowania.

6.Zwalczanie szkodników truskawki

Ochronę przeciwko szkodnikom wykonuje się tylko na tych plantacjach, na których one  występują i stanowią zagrożenie dla roślin.

Kwieciak malinowiec – chrząszcz wielkości ok. 3 mm, z długim ryjkiem. Największe uszkodzenia powoduje: w fazie rozluźnienia się pąków kwiatowych tj. 1-4 dni przed rozpoczęciem kwitnienia. Wtedy właśnie należy opryskać plantację jednym z następujących preparatów: Karate Zeon 050 CS w dawce 0,3 l/ha ,  Decis Mega 50 EW w dawce 0,25l/ha. Przy licznym pojawianiu się szkodnika zabieg trzeba powtórzyć po 7- 10 dniach . Zabieg wykonuje się wieczorem po oblocie pszczół.

Roztocz truskawkowiec – szkodnik niewidoczny gołym okiem, odżywia się sokami wysysanymi z rozwijających się liści i innych części rośliny. Na skutek żerowania następuje zahamowanie wzrostu roślin, przebarwienie i zniekształcenie liści, kwiatostanów i owoców. Rośliny takie dają niski plon drobnych i zniekształconych owoców.

W celu uniknięcia dużych strat ważna jest profilaktyka – należy zakładać plantacje z kwalifikowanych sadzonek , wolnych od roztocza truskawkowca z mateczników kwalifikowanych .

W przypadku wystąpienia szkodnika na plantacji owocującej należy wykonać opryskiwanie preparatem Ortus 05 SC w dawce 1,0 – 1,25l/ha  przed kwitnieniem.

Chemiczne zwalczanie chorób , szkodników i chwastów należy wykonywać zgodnie z zaleceniami zawartymi w Programie Ochrony Roślin Sadowniczych (uprawa truskawek)  opracowanym przez pracowników Instytutu  Ogrodnictwa w Skierniewicach