Uprawa porzeczek czarnych – Opracowana przez mgr Zuzannę Laskowską
– gospodarstwo ogrodniczo-szkółkarskie specjalizujące się w produkcji wysokiej jakości
licencjonowanych sadzonek porzeczek czarnych
Wysoką opłacalność uprawy porzeczek osiągnąć można tylko przy właściwej uprawie i ochronie plantacji, stwarzając roślinom najkorzystniejsze warunki do intensywnego plonowania. Plantacje intensywnie prowadzone i utrzymane w wysokiej kulturze pozwalają na uzyskanie dużych, jednorodnych partii wysokiej jakości owoców o cechach najbardziej pożądanych dla przemysłu.
Zakładanie plantacji
Wybór stanowiska pod uprawę porzeczek czarnych
Silny wzrost roślin i dobre plonowanie można uzyskać na glebach żyznych, dostatecznie wilgotnych, przewiewnych. Najlepsze są gleby lekko kwaśne o pH 6,0 – 6,5 gliniaste lub piaszczysto-gliniaste, które w podglebiu mają glinę lub piasek gliniasty. Pod uprawę porzeczek nie mogą być przeznaczane tereny, na których woda gruntowa znajduje się wyżej niż 50-60cm od powierzchni.
Wybierając miejsce pod towarową plantację porzeczek należy uwzględnić iż kwitnienie porzeczki przypada pod koniec kwietnia, w okresie występowania przymrozków wiosennych. Aby zmniejszyć niebezpieczeństwo przemarzania kwiatów porzeczki nie powinny być uprawiane na stanowiskach narażonych na powstawanie zastoisk mrozowych. Są to zwykle bezodpływowe doliny lub niziny, otoczone wzgórzami. Za najodpowiedniejsze tereny pod uprawę porzeczek należy uznać tereny równinne i niewielkie skłony. Bardzo dobre są stanowiska zaciszne osłonięte od wiatru.
Przygotowanie gleby
Na przygotowanie gleby składają się przede wszystkim:
– odpowiedni płodozmian;
– zniszczenie chwastów;
– analiza chemiczna gleby i oparte na jej wynikach nawożenie.
Przedplon – jest częścią płodozmianu ekologicznego systemu uprawy roślin. Ma ona na celu utrzymanie gleby w dobrej strukturze, ograniczenie występowania chorób i szkodników glebowych oraz zwalczenie chwastów.
Dobrymi przedplonami są: rzepak, gorczyca, jednoroczne rośliny motylkowe np. łubin, seradela, peluszka oraz mieszanki zbóż z udziałem roślin motylkowych. Dostarczają one glebie azotu i odchwaszczają pole, a gdy zostaną przyorane, stanowią bogate źródło próchnicy. Dzięki temu, że wszystkie te rośliny zbierane są wcześnie, w drugiej połowie lata pozostaje jeszcze czas na chemiczne odchwaszczenie gleby.
Ochrona przed chwastami
Chwasty osłabiają wzrost krzewów i ich plonowanie. Dzieje się to z powodu konkurencji o wodę i składniki pokarmowe. Chwasty utrudniają też zbiór kombajnowy.
Sposób zwalczania chwastów powinien być dostosowany do rodzaju zachwaszczenia. Przed założeniem plantacji należy ocenić skład gatunkowy chwastów rosnących na polu przeznaczonym do założenia plantacji. Jeżeli występują chwasty wieloletnie takie jak: chrzan, mniszek, oset, powój, pokrzywa, szczaw, perz celowe jest ich chemiczne zwalczanie przed założeniem plantacji przy użyciu układowych preparatów dolistnych (Roundup 360SL w dawce 3-6 l/ha). Wymienione preparaty stosuje się w okresie intensywnego rozwoju chwastów. Glebę uprawia się nie wcześniej niż 3-4 tygodni od zastosowania herbicydów.
Nawożenie – ma na celu dostarczenie do gleby brakujących substancji pokarmowych w takich ilościach, by doprowadzić do odpowiedniego poziomu zawartość przyswajalnych soli mineralnych istotnych dla wzrostu i rozwoju roślin.
Dawki nawozów mineralnych zależą od naturalnej zasobności gleby i od jej zwięzłości. Ustalenie optymalnych dawek nawozowych wykonuje się na podstawie wyników analizy chemicznej gleby. Gleby o pH poniżej 6,0 wymagają wapnowania.
W tabeli poniżej podane są dawki nawozów wapniowych w zależności od kwasowości i zwięzłości gleby.
Maksymalne jednorazowe dawki nawozów wapniowych lub wapniowo –magnezowych stosowane na plantacjach jagodowych lub przed ich założeniem
porzeczka czarna CaO MgO
Chcąc doprowadzić odczyn bardzo kwaśnej gleby do właściwego poziomu (pH 6,0-6,6) należy wapnować plantację przez kilka lat. Wapno najlepiej jest stosować w okresie bezlistnym.
Na glebach ciężkich można stosować szybko działające wapno tlenkowe zawierające wapń w formie CaO. Na glebach lekkich oraz do stosowania bezpośrednio przed sadzeniem lepsze jest wolno działające wapno węglanowe zawierające wapń w formie CaCO3 . W przypadku gdy zawartość magnezu w glebie jest niska lub średnia celowe jest zastosowanie wapna magnezowego.
Wyniki analizy umożliwiają zastosowanie właściwych dawek nawozów przed sadzeniem krzewów oraz w latach następnych /tabela poniżej/.
Określenie potrzeb nawożenia roślin sadowniczych na podstawie zasobności gleby
nawożenie porzeczka czarna
Gdy analiza gleby nie jest wykonana, można stosować dawki nawozów jak dla gleb o średniej zasobności lub skorygować je uwzględniając szacunkową żyzność gleby.
Odmiany
Zgodnie z obowiązującą Ustawą o Nasiennictwie, przedmiotem obrotu w Polsce mogą być tylko sadzonki odmian wpisanych do Rejestru Odmian, tj. o sprawdzonej wartości produkcyjnej.
Do nasadzeń towarowych polecane są najbardziej wartościowe, których owoce mają wysoką wartość przetwórczą i nadają się do maszynowego zbioru. Różnią się porą dojrzewania owoców, siłą wzrostu i pokrojem krzewów oraz stopniem wrażliwości roślin na choroby i szkodniki. Na gleby żyzne lepiej nadają się odmiany o słabym wzroście, natomiast na mniej żyzne odmiany silnie rosnące. Na dużych plantacjach towarowych należy sadzić kilka odmian co zmniejsza ryzyko produkcji związane z przymrozkami wiosennymi i umożliwiają wydłużenie okresu zbioru owoców.
Poniżej charakterystyka odmian najlepszych do zakładania plantacji towarowych według terminu dojrzewania: Tisel
Odmiana Tisel to bardzo wartościowa odmiana szczególnie polecana na słabsze gleby. Przydatna do przetwórstwa. Nadaje się na różne przetwory i soki.
Odmiana przystosowana do zbioru kombajnowego.
Pochodzenie:
Odmiana polska , chroniona, hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Rodowód: Titania x samozapylenie
Krzew:
Rośnie dość silnie. Pokrój wzniesiony, zwarty, z tendencją do zagęszczania się i rozkładania. Pędy wyrastające z szyjki korzeniowej są długie, liczne, z silnym antocyjanowym zabarwieniu. Pąki średniej wielkości, lekko wydłużone, odstające od pędów. Liście średniej wielkości, jasnozielone, z zaznaczoną klapą środkową.
Owoc:
Średniej wielkości i duże. Grona krótkie i o umiarkowanej długości.
Dojrzałość zbiorcza:
Odmiana wczesna. Początek lipca. Plonowanie obfite i regularne.
Wrażliwość na mróz:
Rośliny wytrzymałe na mróz.
Wrażliwość na choroby:
Rośliny charakteryzują się wysoką odpornością na amerykańskiego mączniaka agrestu i rdzę wejmutkowo-porzeczkową a w średnim stopniu na opadzinę liści.
Gofert
Odmiana Gofert bardzo plenna i regularnie plonująca. Odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu oraz rdzę wejmutkowo-porzeczkową.
Dobrze rośnie na słabszych glebach (V, IV klasa )
Pochodzenie:
Odmiana polska, chroniona, hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach.
Pochodzi od odmiany Gołubka i Ferodi.
Krzew:
Krzew rośnie dość silnie, ma pokrój zwarty, z tendencją do rozchylania się w międzyrzędzia pod masą owoców. Pędy są silne i średnio grube, liczne. Pąki małe, wydłużone odstające od pędów, łuski zewnętrzne koloru lekko antocyjanowego. Liście średniej wielkości, pięcioklapowe, jasnozielone, z wydłużoną środkową klapą. Kwiatostany pojedyncze i podwójne, średniej długości. Nadaje się do mechanicznego zbioru owoców różnego typu kombajnami.
Owoc:
Jagody są średniej wielkości i duże, smaczne, ze względu na odpowiedni stosunek cukrów do kwasów organicznych. Owoce zawierają dużo ekstraktu, kwasu askorbinowego (wit. C), oraz barwników antocyjanowych. Owoce mogą być wykorzystane w stanie świeżym, jako deserowe bądź do przetwórstwa, do produkcji koncentratu, mrożonek i innych przetworów.
Dojrzałość zbiorcza:
Odmiana o wczesnej porze dojrzewania, owoce dojrzewają 3-4 dni po odmianie Tisel, bardzo plenna i regularnie plonująca.
Wrażliwość na mróz:
Rośliny są odporne na mróz, a pąki kwiatowe na przymrozki wiosenne
Wrażliwość na choroby:
Odmiana charakteryzuje się wysoką odpornością na amerykańskiego mączniaka agrestu oraz rdzę wejmutkowo-porzeczkową. Ores
Odmiana ‘Ores’ jest wartościową odmianą porzeczki czarnej, o owocach przydatnych do przetwórstwa i zamrażalnictwa. Plonuje obficie. Rośliny odporne na choroby grzybowe liści i pędów. Wykazuje odporność na zasiedlanie przez wielkopąkowca porzeczkowego. Polecana do tradycyjnej, integrowanej i amatorskiej uprawy.
Pochodzenie:
Odmiana polska, chroniona, hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach
Pochodzi od odmian Ojebyn i Ceres
Krzew:
Krzewy o średniej sile wzrostu, o pokroju zwartym, szerokokulistym z tendencją do rozchylania się. Pędy średniej grubości, licznie wyrastające u nasady krzewu. Liście małe, jasnozielone, trójklapowe, z wyraźną klapą środkową. Nadaje się do kombajnowego zbioru owoców.
Owoc:
Owoce umiarkowane i duże, o dużej przydatności przetwórczej na koncentraty i soki (wysoka zawartość ekstraktu, kwasu askorbinowego i barwników antocyjanowych)
Dojrzałość zbiorcza:
Odmiana o średnio wczesnej porze dojrzewania, owoce dojrzewają 2-4 dni wcześniej niż u odmiany Ruben
Wrażliwość na mróz:
Rośliny są odporne na mróz
Wrażliwość na choroby:
Odmiana charakteryzuje się wysoką, polową odpornością na mączniaka i rdzę wejmutkowo-porzeczkową, i średnią podatnością na opadzinę liści Tiben
Odmiana Tiben, dobrze plonuje ma wysoką wartość przetwórczą . Szczególnie nadaje się do produkcji koncentratu i soków. Przydatna do zbioru kombajnowego.
Odmiana polska, chroniona, hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach.
Pochodzi od odmian Titania i Ben Nevis
Krzew:
Rośnie dość silnie. Pokrój szeroki z tendencją do rozchylania się pod ciężarem owoców. Pędy jednoroczne umiarkowanej długości i śrenio liczne. Pąki niezbyt duże, lekko odstają od pędów. Liście średniej wielkości, zielone i ciemnozielone, z wyraźniej zaznaczoną klapą środkową
Owoc:
Średniej wielkości. Grona krótkie i umiarkowanej długości.
Dojrzałość zbiorcza:
Połowa lipca. Jagody nie osypują się.
Wrażliwość na mróz:
Rośliny są wytrzymałe na mróz
Wrażliwość na choroby:
Rośliny odporne na amerykańskiego mączniaka agrestu, i średnio odporne na rdzę wejmutkowo – porzeczkową i opadzinę liści Tihope
Odmiana plenna, owoce przydatne do przetwórstwa i zamrażalnictwa.
Pochodzenie:
Odmiana polska, chroniona, hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach.
Pochodzi od odmiany Titania i Ben Hope
Krzew:
Krzew rośnie dość silnie, ma pokrój średnio rozłożysty. Pędy są silne i grube, średnio liczne. Pąki duże, wydłużone, odstające od pędów, łuski zewnętrzne koloru brązowego. Liście duże, pięcioklapowe, ciemnozielone, wyraźnie unerwione, z wydłużoną środkową klapą. Kwiatostany średniej długości i długie.
Owoc:
Jagody są duże i średniej wielkości, zebrane w średniej długości grona, przeciętnie 10 owoców na gronie. Owoce zawierają dużo ekstraktu oraz średnio dużo kwasu askorbinowego (wit. C) i barwników antocyjanowych. Mają dużą kwasowość.
Dojrzałość zbiorcza:
Odmiana o średnio wczesnej porze dojrzewania, owoce dojrzewają w podobnym terminie jak u odmiany Tiben i 3 – 4 dni wcześniej od odmiany Ruben.
Wrażliwość na mróz:
Rośliny są wytrzymałe na mróz.
Wrażliwość na choroby:
Odmiana odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu i rdzę wejmutkowo-porzeczkową.
Ruben
Odmiana Ruben jest bardzo wartościową odmianą porzeczki czarnej, o owocach przydatnych do przetwórstwa i zamrażalnictwa.
Charakteryzuje się wysokim plonowaniem oraz odpornością roślin na choroby grzybowe liści i pędów
polecana do tradycyjnej uprawy towarowej integrowanej i amatorskiej.
Najwyższe plony uzyskuje się z plantacji założonych na glebach żyznych ( klasy III i lepszych)
Pochodzenie:
Odmiana polska chroniona, hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa.
Pochodzi od odmian Biełoruskaja Słodkaja i Ben Lomond
Krzew:
Krzewy o średniej sile wzrostu, o pokroju wzniosłym z tendencją do rozchylania się pod ciężarem owoców. Pędy średniej grubości, średnio liczne u nasady krzewu. Odmiana przydatna do kombajnowego zbioru owoców
Owoc:
Średniej wielkości i duże, o dużej przydatności przetwórczej (wysoka zawartość ekstraktu, kwasu askorbinowego i barwników antocyjanowych). Grona niezbyt długie, pojedyncze lub po kilka.
Dojrzałość zbiorcza:
Odmiana o średniej porze dojrzewania,
Wrażliwość na mróz:
Rośliny są odporne na mróz
Wrażliwość na choroby:
Odmiana charakteryzuje się wysoką, odpornością na mączniaka i rdzę wejmutkowo-porzeczkową, i średnią podatnością na opadzinę liści
Polares Odmiana odporna na wielkopąkowca porzeczkowego!!!
o owocach przydatnych do przetwórstwa. Plonuje dobrze na glebach żyznych.
Rośliny są odporne na mączniaka oraz średnio wrażliwe na inne choroby grzybowe liści i pędów. Polecana jest do uprawy towarowej i amatorskiej.
Plonuje obficie na żyznych glebach (klasy III i lepszych)
Wytwarza owoce wysokiej jakości, przydatne do przetwórstwa, głównie do produkcji koncentratu i soków.
Pochodzenie:
Odmiana porzeczki czarnej hodowli Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach, chroniona, o rodowodzie S12/3/83 x EMB 1834/113
Odmiana o średnio późnej porze dojrzewania,
Rośliny wytrzymałe na mróz.
Krzew:
Krzew ma pokrój zwarty. Pędy są średniej długości i średnio liczne. Pąki małe, owalne, łuski zewnętrzne koloru brązowego. Liście średniej wielkości, pięcioklapowe, zielone. Kwiatostany podwójne, średniej długości i krótkie.
Odmiana charakteryzuje się odpornością na wielkopąkowca porzeczkowego (najgroźniejszego szkodnika i wektora wirusa rewersji).
Wrażliwość na choroby:
Odporna na amerykańskiego mączniaka agrestu oraz średnio wrażliwe na antraknozę liści i rdzę wejmutkowo-porzeczkową.
Sadzenie krzewów
Plantacje duże do zbioru kombajnowego poleca się sadzić w rozstawie: między rzędami 3,8m – 4,2m, w rzędzie 0,4m – 0,5m. Tak szerokie międzyrzędzia umożliwiają swobodny przejazd ciągników i ciężkiego sprzętu przez wszystkie lata trwania plantacji. Gęste sadzenie krzewów w rzędzie jest konieczne przy zbiorze kombajnem. Pędy w takich krzewach nie kładą się wzdłuż rzędu, lecz rozchylają się w stronę międzyrzędzi, dzięki czemu dokładność zbioru jest wyższa. Jeżeli istnieje możliwość wyboru, lepiej zaplanować rzędy w kierunku północ – południe, na końcach pola należy pozostawić uwrocie szerokości 7m. Wszystkie nowoczesne odmiany porzeczki czarnej charakteryzują się wysokim stopniem samopłodności i mogą dobrze plonować nawet na plantacjach jednoodmianowych, dlatego nie występuje konieczność specjalnego rozmieszczania odmian na plantacji w celu zapylenia krzyżowego.
Termin sadzenia krzewów
Najlepszym terminem sadzenia krzewów jest jesień. Krzewy posadzone w tym terminie jeszcze przed zimą zaczynają wytwarzać nowe korzenie, co ułatwia im szybszy rozwój od wczesnej wiosny następnego roku. Wiosenne zakładanie plantacji powinno być ograniczone do wyjątkowych przypadków. Krzewy należy sadzić wtedy jak najwcześniej. Ogólnie należy przyjąć, że nawet najpóźniejszy jesienny termin sadzenia porzeczek jest lepszy od najwcześniejszego wiosennego.
Do sadzenia krzewów używa się specjalnych sadzarek doczepianych do ciągnika, są to maszyny bardzo wydajne umożliwiające posadzenie dwóch hektarów plantacji w ciągu ośmiu godzin, przy trzyosobowej obsłudze. Krzewy można sadzić również ręcznie we wcześniej wyorane bruzdy. Przy sadzeniu porzeczki należy umieszczać w glebie 5-10cm głębiej niż rosły w szkółce. Jest to ważne szczególnie wtedy gdy gleba jest świeżo przygotowana. W ciągu lata z tych części pędów, które znalazły się w ziemi, wyrastają korzenie, przez co powstaje silniej rozgałęziony system korzeniowy.
Zabiegi pielęgnacyjne
Cięcie krzewów
Pierwsze cięcie wykonujemy zaraz po posadzeniu, aby ułatwić przyjęcie się roślin i przyspieszyć tworzenie się krzewów. Wszystkie pędy ścinamy nad drugim oczkiem od ziemi ucinając je 1-2 cm nad oczkiem. Ma to na celu przywrócenie równowagi między częścią nadziemną a systemem korzeniowym, który zwykle jest uszkadzany podczas wykopywania ze szkółki. Przez pierwsze trzy lata wykonujemy jedynie niewielkie cięcie sanitarne, polegające na wycinaniu pędów suchych, silnie uszkodzonych mechanicznie oraz leżących na ziemi. Właściwe cięcie rozpoczynamy od czwartego roku i wykonujemy przez następne lata. Ma ono charakter odmładzający, prześwietlający i sanitarny. Oprócz pędów suchych, silnie uszkodzonych i leżących na ziemi, wycinamy gałęzie czteroletnie tj. takie, które już trzykrotnie owocowały. Pędy te są najgrubsze, najsilniej rozgałęzione i mają najciemniejszą korę. Zwykle też są to gałęzie najbardziej pochylone na skutek kilkuletniego owocowania.
Porzeczka czarna najlepiej owocuje na jednorocznych przyrostach tj. na pędach, które wyrosły w poprzednim roku z szyjki korzeniowej lub jako pędy boczne ze starych gałęzi. W związku z tym obfite owocowanie w każdym roku łączy się z koniecznością wykonania takiego cięcia, które będzie wywoływać wytwarzanie się licznych długopędów. Na starych częściach gałęzi wytwarzają się wprawdzie pąki i krótkopędy owocujące, ale ich udział w tworzeniu plonu jest z każdym rokiem coraz niższy.
Stare grube gałęzie szkieletowe zagęszczają krzew, w czasie zbioru są najsilniej uszkadzane przez kombajn. Po ich wycięciu wyrastają silne młode pędy. Na plantacji kilkuletniej możemy naliczyć od 20 do 30 pędów w każdym krzewie. Dla obfitego owocowania wystarczy około 15. Jeśli plantacja jest cięta co roku, to wystarczy wyciąć u podstawy około 5 pędów, by uzyskać odpowiednie odmłodzenie krzewów. Najbardziej odpowiednim terminem cięcia jest przedwiośnie, luty-marzec, zanim rozpocznie się nabrzmiewanie pąków. Można również przeprowadzić cięcie po zbiorze owoców oraz jesienią.
Wycięte gałęzie należy rozdrobnić rozdrabniaczem do gałęzi i pozostawić w międzyrzędziach.
Utrzymanie gleby
Od pierwszego roku prowadzenia plantacji należy zwalczać chwasty.
Zaleca się stosować herbicydy w rzędach roślin uprawnych, w tzw. pasach herbicydowych. Szerokość tych pasów waha się od 0,5 m. w najmłodszych nasadzeniach do 1,5 m. w starszych. W międzyrzędziach natomiast dobrym sposobem utrzymania gleby na młodych plantacjach jest ugór mechaniczny. Polega to na wykonywaniu płytkich uprawek gleby 2- razy w roku.
W trzecim roku uprawy pozostawia się chwasty, które należy systematycznie kosić. Dla zadarnienia międzyrzędzi poleca się wysianie mieszanki traw.
W pasach herbicydowych zwalcza się chwasty przez stosowanie herbicydów zalecanych w aktualnym Programie Ochrony Roślin Sadowniczych.
Na wyrośnięte chwasty jednoliścienne (perz, trawy jednoroczne) stosuje się herbicydy należące do grupy graminicydów powschodowych (np. Agil100EC- 0,5-1,5l/ha ).Środki te stosowane dolistnie są selektywne, to znaczy bezpieczne dla krzewów. Zwalczenie perzu w rzędach krzewów jest szczególnie ważne dla ich wzrostu.
W międzyrzędziach można stosować herbicydy dolistne o działaniu kontaktowym i układowym ale tylko przy użyciu opryskiwaczy z osłonami.
Nawożenie
Nawożenie plantacji owocującej powinno opierać się na wynikach chemicznej analizy gleby.
Jeżeli pole pod plantację było przygotowane z podanymi wcześniej zaleceniami, to nawożenie potasowe poleca się rozpocząć nie wcześniej niż jesienią II roku po założeniu plantacji. Porzeczki są wrażliwe na obecność chloru w glebie, dlatego na glebach lekkich lepiej używać siarczanu potasu.
Nawożenia fosforowego nie stosuje się gdyż zapotrzebowanie porzeczek na fosfor jest małe, a nasze gleby są dostatecznie bogate w ten składnik.
Nawozy potasowe należy stosować jesienią.
Nawozy azotowe w postaci mocznika, saletrzaku lub saletry amonowej stosuje się wiosną przed rozpoczęciem wegetacji, dając jednorazowo 80-120kg N/ha. Dawkę nawozów azotowych ustala się na podstawie siły wzrostu roślin i barwy liści.
Nawozy mineralne należy rozsiewać równomiernie po całej plantacji lub pasami obok rzędów roślin. Nawozów nie można sypać pod krzewy aby nie spowodować uszkodzenia młodych pędów wyrastających z szyjki korzeniowej.
Zwalczanie chorób i szkodników
Porzeczka czarna jest porażana przez wiele chorób i szkodników. Większość z nich uszkadza liście, niektóre żerują w pąkach, owocach, pędach lub pod korą. Każde uszkodzenie liści odbija się ujemnie na plonie, osłabia zawiązywanie pąków kwiatowych na rok następny oraz zmniejsza wytrzymałość roślin na mróz.
Intensywnie prowadzone plantacje muszą być chronione przed chorobami i szkodnikami. Warunkiem skutecznej ochrony jest zastosowanie właściwych środków ochrony i przeprowadzenie zabiegów w okresie największej podatności choroby czy szkodnika na stosowane preparaty.
Aby chronić porzeczki przed chorobami grzybowymi, należy stosować zabiegi zapobiegawcze zanim widoczne będą objawy choroby.
Z chorób grzybowych na porzeczce najgroźniejsze są opadzina liści i rdza wejmutkowo-porzeczkowa. Powodują one przedwczesne opadanie liści, osłabienie krzewów oraz straty w plonie nawet powyżej 50%. Trzecią groźną chorobą jest amerykański mączniak agrestu, który uszkadza najmłodsze liście, przez co hamuje wzrost krzewów oraz obniża plon owoców.
W ochronie porzeczki czarnej przed wymienionymi chorobami należy uwzględniać wrażliwość odmianową na choroby.
Wyżej opisane odmiany wykazują dużą odporność na powyższe choroby. Wybór takich odmian jest szczególnie wskazany na zakładanie plantacji w sytuacji gdy obecnie jest mało dopuszczonych środków ochrony do stosowania na plantacji porzeczek
Pierwsze opryskiwanie poleca się wykonać tuż przed kwitnieniem porzeczki. W tym czasie najbardziej przydatne są fungicydy o działaniu zapobiegawczym
Drugi zabieg należy wykonać bezpośrednio po kwitnieniu. Można użyć tych samych preparatów co poprzednio, ale dobry efekt daje wykorzystanie preparatów systemicznych np.
Następne zabiegi wykonuje się co 10-14 dni.
Szkodniki i ich zwalczanie
Plantację porzeczki należy systematycznie lustrować na obecność szkodników i na tej podstawie podejmować decyzję o wykonaniu zabiegu ochrony.
Najgroźniejszym szkodnikiem porzeczki czarnej jest wielkopąkowiec porzeczkowy. Plantacji zagraża też przędziorek chmielowiec, mszyce przeziernik porzeczkowiec, pryszczarek porzeczkowy pędowy zwójki liściowe, krzywik porzeczkowiaczek.
Szkodniki zwalczamy wtedy, gdy ich ilość niebezpiecznie wzrośnie i zagraża plonom. Dokładne opryskanie krzewów ma duży wpływ na skuteczność zabiegu, należy używać opryskiwaczy z pomocniczym strumieniem powietrza stosując 400-600l cieczy na 1ha.
Wielkopąkowiec porzeczkowy
To szpeciel,o długości około 0,25 mm, białej barwy, z 2parami nóg na przodzie ciała. Szpeciele żyją w pąkach porzeczki, tam składają jaja i żerują osobniki dorosłe oraz larwy. Pąki zasiedlone przez liczne szpeciele już pod koniec lata są powiększone i zaokrąglone. Najbardziej widoczne są wiosną, kiedy różnią się od zdrowych. Od wczesnej wiosny szpeciele żerują i rozmnażają się w pąkach. Jeden pąk może zasiedlać nawet 30 tys. szpecieli. Migracja szpecieli z pąków rozpoczyna się w kwietniu i trwa nawet do do końca pełni kwitnienia. Szpeciele wychodzą z pąków i żerują na liściach. Przenoszone są z wiatrem, z kroplami deszczu na owadach i trafiają na sąsiednie pędy, krzewy i plantacje. Z wiatrem mogą być przenoszone nawet na duże odległości. Szpeciele wnikają do nowych pąków. Podczas żerowania wydzielają substancje enzymatyczne, które zakłócają wzrost pąków( pąki stają się zaokrąglone i powiększone. Na skutek takich uszkodzeń nie powstają pąki kwiatowe i drastycznie spada plon . Zwalczanie: obecnie nie ma środków dozwolonych do zwalczania wielkopąkowca porzeczkowego.
Najważniejsze jest zakładanie plantacji ze zdrowych sadzonek pochodzących z kwalifikowanych szkółek . Jest już też odmiana odporna na tego szkodnika –
Polares ( odmiana hodowli Instytutu Ogrodnictwa) Już wkrótce będzie dostępna w licencjonowanych szkółkach.
Odmiana Ores jest mało podatna na zasiedlanie przez wielkopąkowca a Tisel średnio podatna. Cechy tych odmian warto wziąć pod uwagę planując dobór odmian na zakładanie plantacji.
